Tết Hàn thực là một trong những ngày lễ quan trọng trong văn hóa Trung Hoa, diễn ra vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Cùng CTI HSK tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa và các món ăn đặc trưng trong ngày lễ nhé!
Contents
1. Nguồn gốc tết Hàn thực
Tết Hàn thực (Tết ăn đồ lạnh) có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong ngày này, người Trung Quốc thường dùng thức ăn lạnh, đồ nguội như một cách thể hiện sự tôn trọng đối với Giới Tử Thôi – một vị hiền sỹ nổi tiếng trung thành với Tấn Văn Công, vua nước Tấn thời Xuân Thu – Chiến Quốc.
Chuyện kể rằng vào đầu thời Xuân Thu, nước Tấn liên tục xảy ra nội chiến. Để tránh thảm họa, thái tử Tấn Sùng Nhi đã trốn ra nước ngoài 19 năm và trải qua mọi gian khổ trên đời. Trong lần chạy trốn này, Giới Tử Thôi luôn đi theo Sùng Nhi và không bao giờ rời xa hắn. Một lần, họ hết thức ăn và gặp rắc rối. Giới Tử Thôi cắt thịt chân mình đưa cho Tấn Văn ăn để lấp đầy bụng. Sau đó, Tấn Văn Công trở về nước và trở thành vua nước Tấn, trong lịch sử được gọi là Tấn Văn Công. Sau đó, Tấn Văn Công đã ban thưởng cho các quan đại thần đã theo ông chạy trốn, nhưng ông lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không cầu bất cứ phần thưởng nào từ Tấn Văn Công, càng thêm hổ thẹn khi phải hầu hạ cùng triều với những kẻ hợm hĩnh dùng công lao để cầu phần.
Vì vậy, ông đã đưa mẹ mình đến sống ẩn dật tại Miên Sơn, huyện Giải Tú, tỉnh Sơn Tây. Khi Tấn Văn Công biết chuyện, nhớ lại lòng trung thành của Giới Tử Thôi, cảm thấy rất hối hận nên đã đích thân đến mời Giới Tử Thôi xuống núi. Giới Tử Thôi ẩn mình, không chịu gặp Tấn Văn Công. Để buộc Giới Tử phải rời khỏi núi, Tấn Văn Công đã ra lệnh đốt cháy núi Miên Sơn. Không ngờ, Giới Tử Thôi vẫn kiên định với quyết tâm của mình, thà chết cháy còn hơn rời khỏi ngọn núi.
Hậu quả là cả ông và mẹ đều chết khi ôm chặt một cái cây. Khi Văn Công chứng kiến vị cận thần cứu mạng mình bị thiêu chết, ông vô cùng đau đớn, bèn chôn cất Giới Tử Thôi ở Miên Sơn, lập miếu thờ và lệnh không được đốt lửa, phải ăn đồ nguội vào ngày Giới Tử Thôi mất để tỏ lòng thương tiếc.
2. Một số hoạt động phổ biến trong ngày Tết Hàn thực
Không dùng lửa và ăn đồ lạnh: Vào ngày này, mọi gia đình đều bị cấm đốt lửa và ăn đồ lạnh như ăn thạch, mì lạnh, bánh lạnh, cơm thanh tĩnh (ở Giang Tô), bánh thanh đoàn (vùng Giang Nam), mì chiên Sangza (phía bắc)….
Tảo mộ và thờ cúng tổ tiên: Vào thời điểm đó, một gia đình hoặc một dòng họ sẽ cùng nhau đến thăm mộ tổ tiên, dâng lễ vật, thêm đất và treo tiền giấy.
Trồng cây liễu: Cây liễu là biểu tượng của ngày Tết Hàn thực. Ban đầu, mục đích của ngày này là để kỷ niệm hành trình theo đuổi sự minh bạch của Giới Tử Thôi. Ngay từ thời Nam Bắc triều, trong “Kinh sở Tùy sử ký” có ghi chép rằng “Vào ngày Tết Hàn thực ở vùng Giang Hoài, mỗi gia đình đều bẻ cành liễu cắm vào cửa”. Ở An Huy, Tô Châu và những nơi khác, người ta cũng ưa chuộng việc đeo hoa cải và lá lúa mì thay vì cành liễu.
Đu quay: Đu quay ban đầu là một hoạt động giải trí dành cho các cung nữ trong Tết Hàn thực thời xưa. Vương Nhân Vũ thời Ngũ Đại viết trong “Khai Nguyên Thiên Bảo Tồn Truyện” rằng “Vào ngày Tết Hàn Thực, cung Thiên Bảo dựng một chiếc xích đu, mời các phi tần chơi đùa, làm tiệc.
3. Tết Hàn thực Việt Nam có điểm gì khác biệt
Dù có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng Tết Hàn thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng. Vào ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm, người dân không kiêng lửa mà vẫn nấu đồ ăn, món ăn đặc trưng đó là bánh trôi, bánh chay.
Các món ăn được dâng lên tổ tiên với tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất, mang ý nghĩa hướng về cội nguồn.
4. Một số từ vựng liên quan đến Tết Hàn Thực
| STT | Tiếng Trung | Phiên âm | Tiếng Việt |
| 1 | 寒食节 | Hánshí jié | Tết Hàn thực |
| 2 | 春秋时期 | Chūnqiū shíqí | thời Xuân Thu |
| 3 | 饭团糖糕 | Fàntuán táng gāo | bánh trôi |
| 4 | 饭团豆饼 | fàntuán dòubǐng | bánh chay |
| 5 | 糯米粉 | nuòmǐfěn | bột nếp |
| 6 | 米粉 | mǐ fěn | bột gạo |
| 7 | 绿豆 | lǜdòu | đậu xanh |
| 8 | 糖 | táng | đường |
| 9 | 棕色立方糖 | zōngsè lìfāng táng | viên đường mật |
| 10 | 芝麻 | zhīma | hạt vừng |
| 11 | 椰丝 | yē sī | dừa nạo |
| 12 | 姜 | jiāng | gừng |
| 13 | 揉 | róu | nhào, nặn |
Trên đây là một số thông tin hữu ích về ngày Tết Hàn thực tại Trung Quốc và Việt Nam. Tìm hiểu văn hóa là cách kết nối và tạo hứng thú khi học tiếng Trung. Qua mỗi câu chuyện chúng ta sẽ học thêm nhiều kiến thức mới, yêu thêm văn hóa dân tộc Việt Nam để nỗ lực học tập, nâng cao trình độ bản thân nhé!